Ludzka stopa to cud natury – niezwykłe połączenie fizjologii i mechaniki. To skomplikowany narząd o elastycznej i amortyzującej konstrukcji. Składa się ona aż z 26 kości, 33 stawów oraz przeszło 100 ścięgien, mięśni i więzadeł. Stopa jest zbudowana z trzech grup kości: stępu (skokowa, piętowa, łódkowata, sześcienna, 3 klinowate: przyśrodkowa, pośrednia i boczna), śródstopia (5 kości) i palców (paluch z 2 paliczkami, pozostałe palce - każdy z 3 paliczków). Kości te są ustawione tak, że składają się w 3 łuki (2 podłużne boczny i przyśrodkowy, 1 poprzeczny), które są utrzymywane przez silne więzadła. Tak liczne kości umożliwiają powstanie w nich wielu połączeń stawowych, co pozwala na dużą ruchomość stopy. Na spodzie stopy, okrytej grubą skórą, pod amortyzującą warstwą tłuszczu, przebiega rozścięgno podeszwowe od pięty do każdego palca. Rozścięgno otacza i pokrywa mięśnie podeszwy, spaja ze sobą części stopy, podtrzymuje łuki, a przede wszystkim działa jak sprężyna - przy każdym kroku na przemian rozciąga się i kurczy, przekładając pracę łydki na działanie stopy. Ponadto na stopach znajduje się 7 tys. receptorów nerwowych, połączonych z narządami, gruczołami, kręgosłupem.
Tak skomplikowana budowa stóp ma swoje uzasadnienie.
Stopy stanowią podporę całego ciała, to na nich spoczywa i przemieszcza się ciężar całego ciała. Łuki stóp są uniesione, co łączy się z unoszeniem w górę dna miednicy, dolnej części brzucha, klatki piersiowej, szyjnego odc. kręgosłupa i czubka głowy. Łopatki są opuszczone na podstawę klatki piersiowej, co łączy się z uwolnieniem kości ogonowej w dół i uziemieniem punktów kontaktu pomiędzy stopami i podłogą.
Mocna podstawa jest bardzo ważna - to jak stoimy na stopach, wpływa na kolana, biodra i kręgosłup. Jako istoty dwunożne mamy najmniejszą podstawę podparcia (połowa ciężaru ciała opiera się na tylnej części kości piętowej - guzie piętowym, a reszta ciężaru na kościach śródstopia i palcach), najwyższy środek ciężkości i najcięższy mózg balansujący na samej górze. Sztywne, mało elastyczne stopy mają odzwierciedlenie w sztywności i niezdarności ciała. Każdy twój krok to aż cztery fazy ruchu: odbicie, wykrok, przeniesienie ciężaru ciała i podparcie na przód stopy.
Fizjologicznie nasza noga przyzwyczajona jest do chodzenia po miękkim podłożu, czyli po ziemi, a nie po twardych chodnikach czy asfalcie.
Wyrównane utwardzone podłoża spowodowały, że naturalne możliwości stóp nie są w pełni wykorzystywane, że
stopy słabną, rozwijają się choroby powięzi podeszwowej i ostrogi piętowe. Unieruchomienie stopy w bucie powoduje, że stawy nie mogą wykonać pełnego zakresu ruchów, mięśnie nie pracują prawidłowo, słabiej krąży krew,
co sprzyja powstawaniu obrzęków i żylaków.Podobnie nieodpowiednie obuwie: Gdy chodzisz, w naturalny sposób odbijasz się z pięty.
Na zbyt wysokich obcasach ten proces jest zaburzony, wtedy każdy krok to odbicie się z palców,
siły w stopie rozkładają się wbrew fizjologii i powstają przeciążenia. Powoduje to nacisk na śródstopie, zapadnięcie naturalnych łuków stopy, nadmierne zgięcie podeszwowe, mikro urazy stawów, więzadeł, oraz kości. Ścięgno Achillesa stopniowo staje się coraz krótsze, następuje skrócenie mięśni łydek. Zakres ruchu stopy jest mniejszy i łatwo wtedy o kontuzję, skręcenie, a nawet złamanie nogi. Wysokie obcasy mają zły wpływ również na kręgosłup, wymuszając przyjmowanie pozycji, w której pogłębia się lordoza lędźwiowa.Również ciasne, nie dopasowane obuwie, niezależnie od wysokości obcasów, jest przyczyną
deformacji stóp, zwiotczenia mięśni, ściśnięcia kości. Podobnie jak szpilki,
prowadzi do płaskostopia, koślawości stóp, kolan. Podolodzy (ortopedzi specjalizujący się w schorzeniach stóp) dzielą stopy na trzy kategorie: egipski, gdzie duży palec jest dłuższy niż pozostałe, grecki, gdzie drugi palec jest najdłuższy, oraz rzymski, kiedy pierwsze dwa palce są równe.
Jeśli masz typ egipski i nosisz obuwie w szpic,
duże palce, którym jest za ciasno, mają tendencję do układania się wzdłuż boku buta. Paluch wykrzywia się i tworzy się bolesna wyrośl kostna z boku stopy. Nad nim tworzy się kaletka maziowa, która ulega zapaleniu. W zaawansowanej chorobie duży koślawy paluch, tzw. haluks, może nawet krzyżować się z sąsiednim. W rezultacie staw ulega zwichnięciu, paluch nie przenosi obciążeń i stopa traci stabilność. Wówczas konieczna jest interwencja chirurga. Jeżeli masz stopy greckie i nosisz dopasowane balerinki z okrągłym noskiem, może dojść
do podwijania się drugiego palca i powstania tzw. palców młotowatych, które czasem również leczy się operacyjnie.Wszystko to zaburza prawidłową biomechanikę ciała, powodując skrzywienia, skoliozy, bóle kręgosłupa, szyi i karku. Deformacje stóp przekładają się na deformacje kręgosłupa.
Dbajmy o stopy, bo muszą nam służyć do końca życia. Najlepszą gimnastyką dla stóp jest chodzenie boso.
Joga to sposób na zdrowe stopy. Ćwiczenia jogi wykonuje się boso, kierując uwagę na przywrócenie siły i elastyczności stopom i mięśniom dolnej części nóg. Gdy
stoimy ciężar powinien być równo rozłożony na stopach, a dokładniej
należy go równo rozmieścić pomiędzy nasadami palców (palucha i 5tego "małego"
palca) i punktami pięt (wewnętrzną i zewnętrzną) oraz na zewnętrzne krawędzie
stóp. Palce w stopach należy szeroko rozkładać jak wachlarz i wyciągać - wydłużać. Łuki stóp należy wysklepiać. Właściwa praca stóp daje stabilne
"ukorzenione" podparcie. Ponadto praktykując na bosaka masujemy receptory. Mocny fundament, jakim są zdrowe stopy, korzystnie wpływa na cały organizm.Praktykowanie pozycji stojących jest najlepszym sposobem na odzyskanie naturalnej żywotności, siły, ruchomości i giętkości stóp. Pozycje te uczą prawidłowego stania, właściwego rozkładania ciężaru ciała, równowagi, stabilności, koordynacji, oraz korygują postawę. Są też asany leżące, siedzące, i inne -również powodujące rozciąganie i wzmacnianie stóp, z uwzględnieniem łuków na stopach. Wszystkie te asany zwalczają sztywność i wady stóp, leczą płaskostopie i ostrogi piętowe, przeciwdziałają skurczom stóp, wzmacniają kostki, poprawiają krążenie w stopach.
virasana utthita parsvakonasana
/rys.www.bksiyengar.com/
/mat.: BKS Iyengar: Światło jogi; R. Aleksandrowicz: Mały atlas anatomiczny; L. Kaminoff: Joga.Ilustrowany przewodnik anatomiczny/